Werknemersparticipaties! Certificaten van aandelen of stemrechtloze aandelen?

Als directeur-grootaandeelhouder drijft u een goedlopende onderneming via een besloten vennootschap. U wilt graag dat de continuïteit van de onderneming ook voor de toekomst gewaarborgd blijft. Wanneer het voor de continuïteit van het bedrijf belangrijk is dat bepaalde werknemers niet overstappen naar een concurrerend bedrijf en men daarom hun inzet wil belonen door hen te laten delen in de waardegroei van het bedrijf, is het van belang om na te denken over werknemersparticipaties.

Dit kan het meest eenvoudige door werknemers rechtstreeks in het aandelenkapitaal van de besloten vennootschap te laten participeren. Nadeel daarvan is dat aan aandelen in beginsel ook zeggenschapsrechten zijn verbonden. Veel ondernemers willen echter zelf de zeggenschap behouden. Met andere woorden werknemers mogen wel delen in de waardegroei van het bedrijf maar niet in de zeggenschap.

Gelukkig zijn er andere mogelijkheden om werknemers aan een besloten vennootschap te binden zonder dat zij direct zeggenschap verkrijgen.

Denk bijvoorbeeld aan certificeren van aandelen, waarbij het economische belang en de zeggenschapsrechten worden gescheiden. De aandelen worden geplaatst bij een administratiekantoor die daarvoor certificaten van aandelen uitgeeft aan de werknemers. De certificaten vertegenwoordigen het financiële belang van de aandelen, terwijl de zeggenschapsrechten bij de aandeelhouder (het administratiekantoor) achterblijven. Voor de rechtsvorm van het administratiekantoor wordt vaak gekozen voor een stichting, zodat het uiteindelijk het bestuur van de stichting is die het stemrecht uitoefent.

Sinds de invoering van de flex-B.V.-wetgeving in 2012, is het ook mogelijk om stemrechtloze aandelen te creëren. Deze aandelen delen wel in de winst en liquidatie-uitkeringen van een besloten vennootschap, zonder dat de houder van het aandeel stemrecht heeft in de algemene vergadering van aandeelhouders.

Beide instrumenten kunnen gebruikt worden om werknemers aan het bedrijf te binden, zonder dat zij ook direct zeggenschap verkrijgen. De keuze voor de één boven de ander zal afhankelijk zijn van de specifieke situatie die men wenst te regelen en vereist derhalve maatwerk. Hierna zullen de grootste verschillen tussen certificaten van aandelen en stemrechtloze aandelen worden opgesomd.

Certificaten van aandelen kennen geen wettelijke basis. Dit heeft tot gevolg dat de regels die gelden voor certificaten van aandelen in beginsel naar eigen smaak kunnen worden vormgeven. Een dergelijke flexibiliteit hebben stemrechtloze aandelen veel minder, doordat deze zijn onderworpen aan dwingendrechtelijke bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek.

Zoals aangegeven komen de zeggenschapsrechten bij certificering toe aan het administratiekantoor die daardoor vergaderrecht, spreekrecht en stemrecht kan uitoefenen in de algemene vergadering van aandeelhouders. Neveneffect van het voortbestaan van het stemrecht is dat certificering mogelijkheden biedt om een beschermingsconstructie op te zetten tegen vijandige overnames.

Aan houders van stemrechtloze aandelen komt het vergaderrecht en spreekrecht toe. Hoewel zij geen stemrecht hebben dienen stemrechtloze aandeelhouders wel voor een algemene vergadering van aandeelhouders uitgenodigd te worden om überhaupt geldige besluiten te kunnen nemen in de vergadering.

Daarbij dient opgemerkt te worden dat voor bepaalde besluiten wel de instemming of goedkeuring van de stemrechtloze aandeelhouders nodig is (o.a. instemming om het mogelijk te maken om besluiten buiten vergadering te nemen). Dit zorgt ervoor dat met betrekking tot die besluiten de houders van stemrechtloze aandelen in wezen een vetorecht hebben.

Tot slot zijn er fiscaalrechtelijke verschillen. Zonder daar al te uitvoerig op in te gaan is wel van belang dat certificaten van aandelen in de meeste gevallen vereenzelvigd kunnen worden met de aandelen en derhalve, anders dan stemrechtloze aandelen, geen soortaandeel vormen. Dit is van belang omdat een aanmerkelijk belang niet alleen optreedt bij een 5% belang in het totale kapitaal van een besloten vennootschap, maar ook wanneer een 5% belang in een soortaandeel wordt gehouden. Dat betekent dan ook dat stemrechtloze aandelen sneller als een aanmerkelijk belang kwalificeren, met als gevolg dat belastingheffing voor particulieren in de inkomstenbelasting in box 2 plaatsvindt en voor niet-particulieren in de vennootschapsbelasting onder de deelnemingsvrijstelling zal vallen.

Voorgaande zijn enkele van de meest in het oog springende verschillen. Uiteindelijk zal het van de specifieke wensen van de ondernemer afhangen of certificaten van aandelen of stemrechtloze aandelen de voorkeur verdienen bij het opzetten van een juridische structuur waarbij werknemers gaan deelnemen in een besloten vennootschap.

Heeft u naar aanleiding van deze blog vragen over het inrichten van de juiste juridische structuur of hoe u uw werknemers kunt laten participeren? Neem dan gerust contact met mij op, ik sta u graag te woord en help u waar mogelijk verder.