Voorstel Wet basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen in internetconsultatie

Op 11 juni 2024 is het wetsvoorstel voor de Wet basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen in internetconsultatie gegaan. Dit wetsvoorstel moet ervoor gaan zorgen dat zelfstandigen vanwege de verplichte verzekering ook inkomen hebben als zij arbeidsongeschikt raken. Volgens het kabinet verkleint de verplichte verzekering voor zelfstandigen de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen én tussen zelfstandigen onderling. In deze blog bespreken wij de hoofdlijnen van het nieuwe wetsvoorstel.

Achtergrond wetsvoorstel

Op dit moment bestaat er geen verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, in tegenstelling tot werknemers. Het kabinet is van mening dat het van belang is dat zelfstandigen zich kunnen verzekeren tegen het risico van arbeidsongeschiktheid en het bijkomende inkomensverlies. Ook het gelijker maken van het speelveld tussen zelfstandigen en werknemers en het verminderen van het afwentelen van risico’s en kosten op de samenleving spelen een rol volgens het kabinet.

Inhoud wetsvoorstel

Het wetsvoorstel houdt het volgende in. Zelfstandigen krijgen straks recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering als ze door langdurige ziekte niet meer het minimumloon kunnen verdienen. Het kabinet gaat daarbij uit van de volgende uitgangspunten voor de publieke verzekering:

• Reikwijdte: de nieuwe verzekering wordt verplicht voor alle zelfstandigen die voor de inkomstenbelasting ‘winst uit onderneming’ genieten;
• Wachttijd: zelfstandigen die een jaar ziek zijn geweest (wachttijd is dus één jaar), kunnen vanaf dan in aanmerking komen voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering. De zelfstandige moet het eerste ziektejaar dus zelf financieel overbruggen;
• Uitkeringsrecht: zelfstandigen krijgen deze uitkering als zij niet meer in staat zijn om door ziekte het minimumloon te verdienen;
• Hoogte uitkering: de uitkering bedraagt 70% van de winst vóór de arbeidsongeschiktheid, tot maximaal het minimumloon. De uitkering loopt tot de AOW-leeftijd;
• Premiehoogte: de premie zal ongeveer 6,5% van hun winst uit onderneming bedragen, tot maximaal € 195,- per maand gebaseerd op het minimumloon van 2024. De premie is fiscaal aftrekbaar.

Een zelfstandige kan zich op grond van het wetsvoorstel verzekeren via de publieke verzekering of door een private verzekering af te sluiten die aan een aantal voorwaarden voldoet. Zo mag de hoogte van de uitkering bij arbeidsongeschiktheid niet lager zijn dan die van de publieke verzekering, moet de premie minimaal gelijk zijn aan die van de publieke verzekering en moet de verzekering lopen tot de AOW-leeftijd.

Arbeidsongeschiktheid zelfstandigen

In het wetsvoorstel kiest de regering voor een absoluut arbeidsongeschiktheidscriterium. Dat houdt in dat er wordt gekeken of de zelfstandige nog in staat is om met arbeid ten minste het wettelijk minimumloon per maand te verdienen. Dit criterium verschilt van het criterium dat geldt voor de Wet WIA. In de Wet WIA is sprake van een relatief arbeidsongeschiktheidscriterium voor werknemers: iemands procentuele verlies aan verdiencapaciteit is leidend bij het beantwoorden van de vraag of iemand arbeidsongeschikt is.

Zoals beschreven kan een verzekerde zelfstandige aanspraak maken op een uitkering wanneer hij arbeidsongeschikt is en de wachttijd van 52 weken heeft doorlopen. De vraag komt op hoe moet worden nagegaan wat de eerste ziektedag is van de arbeidsongeschikte zelfstandige. Het kabinet oppert in het wetsvoorstel dat de zelfstandige zich ziek kan melden bij het UWV. Echter, het is geen vereiste om je ziek te melden op de eerste ziektedag. Het UWV moet vaststellen welke informatie de zelfstandigen moeten verstrekken als ze zich later ziekmelden en geeft uiteindelijk een oordeel over de eerste ziektedag.

Toekomst van het wetsvoorstel

Het wetsvoorstel is op 11 juni 2024 in internetconsultatie gegaan. Dat betekent dat iedereen tot en met 23 juli 2024 kan reageren op het wetsvoorstel. Vervolgens is het aan het kabinet om de reacties te beoordelen. Het is niet zeker hoe de toekomst van het wetsvoorstel eruit zal zien. Wij houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.