Energiewet aangenomen door de Eerste Kamer der Staten-Generaal

Op 10 december 2024 is de nieuwe Energiewet aangenomen door de Eerste Kamer. Het is een omvangrijke en juridisch complexe wet (meer dan 100 pagina’s aan wetsartikelen). De nieuwe wet gaat zowel de bestaande Elektriciteitswet uit 1998 als de Gaswet vervangen.

De wetgever moderniseert daarmee de bestaande wetgeving en geeft nieuwe mogelijkheden die de energietransitie moeten gaan versnellen. De nieuwe wet implementeert ook Europese regelgeving in de nationale wetgeving.

De inwerkingtreding van de Energiewet geschiedt in fasen op nog nader te bepalen datums. Het eerste deel treedt mogelijk al in april 2025 in werking. Het laatste deel zal vermoedelijk in de loop van 2026 in werking treden.

Energiegemeenschappen

In de Energiewet staat dat men onder bepaalde voorwaarden een “energiegemeenschap” mag oprichten. Dat is een nieuw concept in de nationale wetgeving, dat al eerder is ingevoerd in het Europees recht (zie Elektriciteitsrichtlijn van 2019 en de RED-II van 2018).

Een energiegemeenschap is volgens de Energiewet een juridische entiteit die ten behoeve van haar leden, vennoten of aandeelhouders activiteiten op de energiemarkt verricht en als hoofddoel heeft het bieden van milieuvoordelen of economische of sociale voordelen aan haar leden, vennoten of aandeelhouders of aan de plaatselijke gebieden waar ze werkzaam is, en niet is gericht op het maken van winst.

Onder bepaalde voorwaarden heeft de energiegemeenschap geen vergunning nodig ex artikel 2.20 derde lid van de Energiewet om gas en elektriciteit te leveren aan een eindafnemer met een kleine aansluiting of te faciliteren in peer-to peer handel ten behoeve van een afnemer met een kleine aansluiting (zie artikel 2.19 lid 2). Dat maakt het beter mogelijk om in samenwerking lokaal hernieuwbare energie op te wekken, met elkaar te delen en te gebruiken en moet de energietransitie bespoedigen. Ook kan dat concept helpen netcongestie tegen te gaan, omdat door het lokaal opwekken en lokaal weer gebruiken het net minder wordt belast.

Netcongestie en cable pooling

De nieuwe Energiewet voorziet ook in gemakkelijkere mogelijkheden om gebruik te maken van cable pooling, waarbij men gezamenlijk gebruik maakt van één aansluiting op het stroomnet. Onder bepaalde voorwaarden kunnen alle typen gebruikers van dezelfde aansluiting gebruik gaan maken, ook indien het niet alleen zonneparken en windparken zijn die van dezelfde aansluiting gebruik willen maken.

Cable poolen kan ook helpen het congestieprobleem aan te pakken door bijvoorbeeld een windpark, zonnepark en batterij(en) met elkaar te combineren op één aansluiting, omdat de piekmomenten op meestal verschillend liggen en worden gemitigeerd door de batterij(en).

Ondanks de gefaseerde inwerkingtreding lijkt de Autoriteit Consument en Markt overigens wel blijkens een gepubliceerde zienswijze over het begrip “onmiddellijke nabijheid” (zie Zienswijze ACM over ‘onmiddellijke nabijheid’ bij cable pooling | ACM.nl) van begin dit jaar en een publicatie op de eigen website van 20 november 2024, getiteld “ACM geeft alvast groen licht voor cable pooling” (ACM geeft alvast groen licht voor cable pooling | ACM.nl) bij de toepassing van de vigerende wetgeving te anticiperen op de nieuwe Energiewet. Dat betekent overigens natuurlijk niet dat er voor cable pooling geen regels meer zouden gelden, maar wel dat er nu meer mogelijk wordt en minder onmogelijk is, dan voorheen het geval was, mits men uiteraard de juiste juridische weg bewandelt.

Uitwerking

De Energiewet moet niet alleen nog worden geïmplementeerd, maar ook nog verder concreet worden uitgewerkt in lagere regelgeving waarin meer regels en voorwaarden zullen worden opgenomen waaraan moet worden voldaan.

Regelgeving blijft complex

Hoewel er meer mogelijk wordt gemaakt, blijft de energiewetgeving juridisch en feitelijk complex. Het is dan ook van groot belang om telkens goed juridisch advies in te winnen. Er zijn en blijven tal van activiteiten die een vergunning, ontheffing of een melding vereisen.

Dat klemt te meer nu overtreding van de regelgeving ook in de nieuw Energiewet strafbaar kan zijn. Zo bepaalt artikel 2.66 van de Energiewet dat het overtreden van artikel 3, 4 en 5 van de Europese verordening 1227/2011 een misdrijf oplevert. In artikel 5.20 staat voorts een hele reeks artikelen opgesomd waarbij de Autoriteit Consument en Markt de bevoegdheid heeft om boetes op te leggen.  Het blijft dus opletten.

Mocht u vragen hebben of nader advies willen inwinnen dan kunt u uiteraard contact opnemen met mr. R.H. van Dijke.