Strategisch samenwerken in supply chains: hoe dan?

Om als bedrijf binnen de sector handel, transport en logistiek te kunnen blijven innoveren en verduurzamen wordt samenwerking in de supply chain als oplossing gezien. De economische groei staat onder druk (al dan niet als gevolg van de corona pandemie), CO-2 reductie is een vereiste geworden, producenten/ verladers stellen steeds strengere eisen aan producten en diensten en informatie- en communicatietechnologie hebben een steeds grote invloed op de manier waarop er zaken worden gedaan. Door samen te werken in de supply chain kunnen voordelen behaald worden. Denk bijvoorbeeld ook aan kostenbesparing en hogere productiviteit. Ook zijn er zeker uitdagingen. In deze blog noem ik een aantal juridische aspecten die bepalend kunnen zijn voor het succes van uw samenwerking(en).

Verticale en horizontale samenwerking

Er kan onderscheid gemaakt worden tussen verticale en horizontale samenwerking. Bij verticale samenwerking gaat het veelal om het intensiveren van de samenwerking met bestaande relaties zoals verladers, leveranciers, vervoerders. Met name nieuwe innovatieve bedrijven wensen een ‘partnership’ aan te gaan met logistieke dienstverleners. Het idee van horizontale samenwerking is dat bedrijven die zich op dezelfde positie in de logistieke keten bevinden onderling met elkaar samenwerken, zoals verladers, expediteurs of vervoerders.

In de sector handel transport en logistiek wordt al veel samengewerkt, circa 66%. Deze samenwerkingen zijn zeer divers. Gebleken is dat wanneer de samenwerking is vormgegeven in een goede schriftelijke overeenkomst de samenwerking meer voordelen oplevert voor de partners. Die partners hebben dan vooraf goed nagedacht over de wijze waarop zij willen samenwerken, welke investeringen zij daarvoor willen plegen, welke resultaten behaald moeten worden en evalueren ook met regelmaat hun samenwerking. Dit zorgt ervoor dat zij blijvend hun samenwerking ontwikkelen en bijsturen waar nodig om een optimaal rendement te behalen uit de samenwerking.

Stel vragen bij het aangaan van een samenwerking

Stel uzelf een aantal juridische vragen bij het aangaan van een samenwerking binnen de sector, zoals:

• Wilt u een nieuw bedrijf oprichten met de andere partner(s) waarvan eenieder aandeelhouder wordt of wilt u een samenwerkingsovereenkomst opstellen.
• Wilt u een samenwerking aangaan voor een enkele opdracht of voor bepaalde of onbepaalde tijd.
• Is de samenwerking exclusief, mogen nieuwe partners toetreden en/of kunnen bestaande partners vervangen worden.
• Als een partner de samenwerking wil verlaten mag dat dan, en zo ja zijn daaraan voorwaarden verbonden zoals een opzegtermijn of het betalen van een vergoeding omdat gedane investeringen nog niet zijn terugverdiend.  

Dit zijn een aantal essentiële basis vragen. Als u bijvoorbeeld samen met uw toekomstige partners de keuze maakt om een nieuw bedrijf op te richten zullen er vervolgvragen op uw pad komen zoals de meest geschikte rechtsvorm.

Juridische uitdagingen

Naast deze vragen zijn er ook een aantal juridisch aandachtspunten.

• Binnen het vervoersrecht zijn er bepalingen van dwingend recht. U mag daar niet vanaf wijken. Indien afspraken worden gemaakt die in strijd zijn met dwingend recht, dat is een degelijke bepaling zinledig. U en uw partners kunnen daarop geen beroep doen.
• In de supply chain worden veelal de branchevoorwaarden (Fenex, CMR) gebruikt, maar heeft het wel functie deze van toepassing te laten zijn in een horizontale samenwerking? Meestal niet. Bedacht moet dan ook worden welke bepalingen, die vaak voorkomen in algemene (branche)voorwaarden, in de samenwerking wel en niet moeten gelden. U kunt dan denken aan beperking van de aansprakelijkheid bij vertraging, verlies of beschadiging, en wie de verplichting heeft de goederen te verzekeren.
• Ook moet – zeker bij horizontale samenwerking – gedacht worden aan het mededingingsrecht. Het mededingingsrecht verbiedt kartelafspraken tussen ondernemingen zoals prijsafspraken en marktverdelingsafspraken tussen concurrenten. Daarnaast verbiedt het mededingingsrecht misbruik van economische machtsposities door ondernemingen, zoals het uitsluiten van concurrenten door hen de toegang tot een essentiële faciliteit te weigeren.
• En niet onbelangrijk – indien persoonsgegevens verwerkt worden – dient u ook oog te hebben voor de AVG (privacy).

Concluderend: denk niet alleen goed na met wie u strategisch wenst samen te werken binnen supply chains. Voor het succes is niet alleen bepalend of de cultuur van uw toekomstige samenwerkingspartner(s) past bij uw bedrijf, maar ook de afspraken die u vooraf met elkaar maakt, en juridisch gezien moet maken. De bestaande praktijk wijst al uit, dat samenwerkingsverbanden die schriftelijk afspraken hebben gemaakt, meer voordelen behalen uit de samenwerking.