De fiscale aftrekbaarheid van advocaatkosten in personen- en familierechtzaken

Onlangs heeft de Hoge Raad in een zaak die door een ex-echtgenoot was aangespannen tegen de Belastingdienst, het cassatieberoep van de man ongegrond verklaard. In die zaak ging het om de vraag, of de man de door zijn advocaat aan hem in rekening gebrachte advocaatkosten, als onderhoudsverplichting in mindering kon brengen op zijn inkomen uit werk en woning. De Inspecteur oordeelde dat dat niet kon, waarmee de man het niet eens was.  

De man en zijn ex-echtgenote hadden in het kader van hun echtscheiding afspraken gemaakt, waarbij onder meer was overeengekomen, dat de waarde van de levensverzekeringen en koopsompolissen bij helfte werden verdeeld en dat de koopsompolissen, onder de last van verrekening, aan de man werden toegedeeld. Omdat de ex-echtgenote onmiddellijke verrekening en uitbetaling wilde van het bedrag dat haar op grond van die afspraak toekwam, spande zij een procedure tegen de man aan. De man voerde in die procedure verweer, waarvoor zijn advocaat hem kosten in rekening bracht. Deze advocaatkosten bracht de man vervolgens in aftrek op zijn inkomen uit werk en woning, echter niet alleen de Inspecteur, maar later ook het Hof en de Hoge Raad oordeelden dat zulks niet was toegestaan.

Zijn advocaatkosten wel of niet aftrekbaar?

In mijn eigen praktijk wordt mij door cliënten ook dikwijls de vraag gesteld of de advocaatkosten in aftrek kunnen worden gebracht op het inkomen uit werk en woning (het zogenaamde box I-inkomen). In de meeste zaken is dat niet het geval. In principe zijn de (advocaat)kosten voor een echtscheidingsprocedure niet aftrekbaar, tenzij het gaat om specifiek die kosten, welke gemaakt zijn om partneralimentatie te verkrijgen (dit volgt uit artikel 3.108 van de Wet Inkomstenbelasting 2001).

Voor alimentatieprocedures geldt, dat degene die partneralimentatie betaalt, de alimentatieplichtige, de kosten van een procedure niet kan aftrekken. Dat geldt zowel voor procedures waarin de alimentatieplicht dient te worden vastgesteld als voor procedures, waarbij het gaat om wijziging van eerder bepaalde alimentatie of vergelijkbare procedures.

Een alimentatiegerechtigde kan de door hem/haar gemaakte kosten wel aftrekken. Op grond van het bepaalde in artikel 3.108 van de Wet Inkomstenbelasting moet het gaan om kosten tot verwerving, inning en behoud van de uitkering of verstrekking. De partneralimentatie dient door de rechter te zijn of worden bepaald in een beschikking of door de partijen te worden vastgelegd in een convenant/overeenkomst.

In zaken waar het gaat om de vaststelling of wijziging van kinderalimentatie zijn de advocaatkosten sowieso niet aftrekbaar, ook niet voor degene die de alimentatie ontvangt.

Ongelijkheid in fiscale behandeling?

In de literatuur is dikwijls de vraag aan de orde geweest of er hier sprake is van een ongelijkheid in fiscale behandeling, nu de advocaatkosten tot verkrijging of behoud van de periodieke uitkering wel en de kosten ter beëindiging of vermindering daarvan niet voor aftrek in aanmerking komen. In een en dezelfde alimentatieprocedure gaat het dan om twee partijen, waarvan de een de advocaatkosten wel en de ander de kosten niet in aftrek kan brengen. De Hoge Raad heeft echter bepaald, dat er geen sprake is van een ongelijke fiscale behandeling, omdat er simpelweg een sprake is van gelijke gevallen. Voor de ene partij gaat het om kosten die gemaakt zijn ter verkrijging of behoud van inkomsten en voor de andere partij gaat het om kosten die betrekking hebben op uitgaven.

Samenvatting

Uit het vorenstaande volgt, dat advocaat-/advieskosten welke zijn gemaakt in het kader van een echtscheidingsprocedure of een ander geschil op het gebied van het personen- en familierecht, slechts beperkt in aftrek kunnen worden gebracht op het inkomen uit werk en woning (Box I-inkomen). De Belastingdienst is kritisch als het gaat om het aftrekken van de kosten van de door u ingeschakelde advocaat. Om te voorkomen dat de opgevoerde kostenpost niet wordt geaccepteerd, zult u slechts die kosten in aftrek dienen te brengen, waarvoor dat is toegestaan en zult u nauwkeurig dienen aan te geven op welke werkzaamheden de gedeclareerde kosten betrekking hebben. Dit is met name lastig in een procedure, waarbij meerdere onderdelen van het familierecht aan de orde komen, zoals bijvoorbeeld in een echtscheidingsprocedure.

Bij DeHaan Advocaten en Notarissen gaat iedere declaratie vergezeld van een uitvoerige specificatie van de in rekening gebrachte werkzaamheden, waardoor kan worden vastgesteld en aangetoond op welk onderdeel van de procedure de kosten betrekking hebben. Desgewenst kan een declaratie en specificatie worden opgesteld, waarop slechts die posten voorkomen, die voor aftrek in aanmerking komen.