De juridische gevaren van positieve nepreviews

27 januari 2020

Bijna iedereen leest reviews van andere klanten bij het doen van aankopen of boekingen op het internet. Die reviews zijn lang niet altijd betrouwbaar. Uit onder meer onderzoeken van de Consumentenbond[1], Tros Radar[2] en NOS op 3[3] blijkt dat er een dikke kans aanwezig is dat de reviews zijn geschreven door de verkoper zelf door middel van nepaccounts, of door klanten die voor een positieve review door de verkoper zijn betaald of beloond. Er zijn zelfs bedrijven die hun geld verdienen met de verkoop van reviews-op-bestelling. Je wordt in de maling genomen waar je bij staat.

Kan dat juridisch zomaar? Nee toch?

ACM

De toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft op papier mooie richtlijnen[4] opgesteld, maar heeft bij mijn weten nog nooit iemand beboet voor het kopen of verkopen van neprecensies.

OM

Ook het OM doet op het oog niets tegen positieve fake reviews, terwijl het OM op grond van artikel 326 Wetboek van Strafrecht (oplichting) betrokkenen zou kunnen vervolgen. In het buitenland worden positieve nep beoordelingen door justitie wel hard aangepakt. Zo kreeg een man in Italië negen maanden celstraf en een boete van € 8.000,–, omdat hij aanbood voor € 240,– op Tripadvisor 30 nep recensies te schrijven.[5]

Koper

Staat een koper dan geheel machteloos? Nee, gelukkig niet. In een rechtszaak bij de kantonrechter te Utrecht[6] hebben twee mannen zich ingeschreven voor een post HBO-opleiding. Het komt in deze zaak vast te staan dat het opleidingsinstituut op een vergelijkingssite voor zakelijke trainingen en opleidingen onder een valse naam acht positieve reviews heeft geplaatst. Het opleidingsinstituut heeft aangevoerd dat zij wat heeft “geëxperimenteerd” met deze “vorm van reclame”, bewust met verschillende e-mailadressen om ontdekking te voorkomen.

De mannen zijn ontevreden over de opzet, inhoud en kwaliteit van de opleiding en hebben terugbetaling van het collegegeld van € 3.630,– per persoon gevorderd. De mannen stellen dat de overeenkomst met het opleidingsinstituut door bedrog en dwaling tot stand is gekomen.

De rechter constateert echter dat de mannen niet hebben onderbouwd dat de vervalste positieve reviews belangrijk waren voor hun keuze om zich in te schrijven voor de opleiding. Sterker nog, zij hebben waarschijnlijk pas ná de inschrijving ontdekt dat er neprecensies waren geschreven. De rechter oordeelt desondanks dat het opleidingsinstituut toch een bedrag van € 2.130,– per persoon moet terugbetalen, maar dat is omdat de opleiding prutswerk was.

Conclusie

De uitspraak laat daarentegen wel zien dat er behoorlijke risico’s kleven aan het plaatsen van positieve nepreviews. In potentie kan iedere overeenkomst met betrekking tot het product, waarop de positieve nepreview ziet, namelijk worden vernietigd. De volledige koopprijs zal dan in beginsel moeten worden terugbetaald. Ook kan door de koper een beroep worden gedaan op de wettelijke regeling betreffende oneerlijke handelspraktijken. En mogelijk worden het ACM en het OM ook binnenkort wakker. Voldoende reden dus voor een verkoper om zeer voorzichtig om te gaan met het plaatsen van positieve nepreviews.