Succesvol reorganiseren: Over hoe Spotify moest stoppen met reorganiseren

Op 4 december 2023 maakte de ceo van Spotify bekend dat wereldwijd ongeveer 17% van de werknemers zou worden ontslagen. Diezelfde dag nodigde Spotify de Nederlandse ondernemingsraad (OR) uit voor een overleg, waarin de OR werd medegedeeld dat bij de Nederlandse tak van Spotify 19 werknemers (van de 172) zouden worden ontslagen, dat de OR niet om advies zou worden gevraagd en dat de getroffen werknemers inmiddels een beëindigingsvoorstel (vaststellingsovereenkomst) aangeboden hadden gekregen.

Dit is bepaald niet zoals het ‘heurt’! De wet op de ondernemingsraden (WOR) verplicht de ondernemer die wil reorganiseren namelijk om vooraf advies te vragen aan de OR. Dit advies moet op een zodanig tijdstip worden gevraagd dat de OR wezenlijke invloed kan uitoefenen op het reorganisatievoornemen. De OR moet daarnaast alle informatie krijgen die hierbij van belang kan zijn.

Spotify-beschikking

In een zaak die recentelijk door het gerechtshof Amsterdam is behandeld, gaf Spotify aan dat dit niet nodig was. Zij beriep zich op een uitzondering in de regelgeving. Zij betoogde namelijk dat er geen sprake was van een ‘belangrijk’ besluit. Spotify gaf aan dat de inkrimping in Nederland beperkt was en dat de organisatiestructuur in Nederland gelijk bleef. Ook betoogde Spotify dat er geen sprake was van een collectief ontslag en dat dit een belangrijke aanwijzing zou zijn dat de reorganisatie niet belangrijk was. Naar Nederlands recht is namelijk pas sprake van een collectief ontslag bij een ontslag van 20 of meer werknemers. Als daarvan sprake is, dan moet melding gedaan worden aan de vakbonden en UWV. Dat Spotify in Nederland op precies 19 werknemers uitkwam en daardoor net onder die grens bleef, zal dus bepaald geen toeval geweest zijn!

De OR betoogde dat er sprake was van een belangrijke wijziging naar zowel de omvang (11% van het personeelsbestand) als naar de ernst van de gevolgen (inkrimping van de werkzaamheden in Nederland). Ook wees de OR erop dat de reorganisatie wereldwijd gevolgen had voor de werkzaamheden voor de achterblijvende werknemers. Zo zou een aantal teams worden opgeheven.

De rechter maakte dan ook korte metten met verweer van Spotify. Een ontslag van 19 van de 172 werknemers is volgens de rechter een belangrijke inkrimping van de omvang van de werkzaamheden van de onderneming, die zwaarwegende gevolgen heeft voor de werknemers. Zij verliezen immers hun baan. De rechter rekende het Spotify aan dat Spotify, ondanks aandringen van de OR, geen informatie over de inhoud en de gevolgen van het reorganisatiebesluit had verstrekt. Ook om die reden nam de rechter aan dat er sprake is van een belangrijke wijziging in de organisatie.

Consequenties negeren OR

De gevolgen van dit oordeel zijn niet mals. Omdat de OR niet om advies was gevraagd terwijl dit wel had gemoeten, oordeelde de rechter dat Spotify in redelijkheid niet tot het reorganisatiebesluit had kunnen komen. De rechter verplichtte vervolgens Spotify het reorganisatiebesluit in te trekken en de gevolgen van dat besluit ongedaan te maken.

Succesvol reorganiseren: Hoe heurt het wel?

Het begrip ‘belangrijk’ is niet in de wet gedefinieerd. Een praktische benadering is als er sprake is van een ‘niet alledaagse beslissing’ ervan uit te gaan dat het reorganisatiebesluit adviesplichtig is. Een reorganisatiebeslissing zal dat dus in de praktijk vrijwel altijd zijn. Zo is eerder zelfs al eens door de rechter geoordeeld dat het reorganisatieontslag van 1 persoon al adviesplichtig was (!). Uiteraard horen bij de afweging of een reorganisatiebesluit ‘belangrijk’ is ook andere factoren te worden meegewogen op sociaal, organisatorisch en economisch vlak.

De Spotify-uitspraak maakt duidelijk dat de OR een belangrijke rol kan spelen bij een succesvolle of mislukte reorganisatie. Had Spotify de OR minder arrogant benaderd, dan was deze kwestie waarschijnlijk niet uitgemond in een rechtszaak.

Over hoe u wel succesvol kunt reorganiseren en welke spelregels u daarbij in acht moet nemen organiseren mijn collega’s en ik op 7 en 12 maart 2024 een gratis bij te wonen kennissessie. Aanmelden kan hier.